Honderden vooral boze reacties op plan verplichte zzp-verzekering

Één van de reacties, van de heer Engbersen uit Denekamp, luidt: 'Ik ben absoluut tegen. Alles wordt duurder en in Nederland betalen we al zoveel belasting en hebben we al zoveel verplichte regels.'

Dit is slechts één van de ruim 1500 openbare reacties op het voorstel voor een verplichte AOV voor zelfstandigen. Hoewel een deel van de reacties positief en constructief is, zijn velen kritisch en honderden zijn zelfs boos.

In juni presenteerde toenmalig CDA-minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het ontwerp voor de Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ). Tot afgelopen dinsdag kon iedereen die dat wilde reageren op het eindresultaat, en daarvan is veel gebruikgemaakt. Met de reacties zal Van Gennips opvolger op het ministerie, Eddy van Hijum (NSC), het wetsvoorstel gaan uitwerken.

Pensioenakkoord en verplichtingen

Het plan dat zelfstandigen zich moeten verzekeren tegen langdurige arbeidsongeschiktheid is vijf jaar geleden afgesproken in het pensioenakkoord tussen werkgevers, werknemers en het kabinet. VNO-NCW en de vakbonden waren nauw betrokken bij de uitwerking van dit plan door het ministerie. Bovendien is de invoering van deze verzekering een voorwaarde voor de EU voor uitkering uit het Europese coronaherstelfonds.

Als een Kamermeerderheid de BAZ steunt, dan moeten 1,2 miljoen zelfstandigen zich over een paar jaar verplicht verzekeren. Een zelfstandige die te ziek is om nog het minimumloon te verdienen, kan dan na een jaar wachttijd een uitkering krijgen van maximaal het minimumloon, die loopt tot de AOW-leeftijd. Het ministerie verwacht dat zelfstandigen voor de BAZ ongeveer 6,5% van hun winst uit onderneming aan premie gaan betalen (fiscaal aftrekbaar), tot maximaal ongeveer €195 per maand.

Kritiek uit diverse hoeken

Een zelfstandige uit het Friese Wâlterswâld reageert: ‘Onzin, want we zijn zelfstandig zodat we onszelf wel redden.’ In tegenstelling tot werknemers die verplicht collectief zijn verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid via de WIA, kunnen zelfstandigen hier zelf over beslissen. Volgens het ministerie regelt echter driekwart van de zelfstandigen niets of onvoldoende.

Het bij zzp’ers populaire broodfonds keert bijvoorbeeld maximaal twee jaar uit, terwijl 'iedereen langdurig ziek kan worden of een auto-ongeluk kan krijgen', waarschuwde Van Gennip in juni. 'Als je dan financieel in de problemen komt en afhankelijk wordt van een partner, dat is iets wat we niet willen.'

Uitholling van de sociale zekerheid

De groei van het aantal zzp’ers in Nederland heeft een politieke discussie doen ontbranden over het versoberen van fiscale regelingen voor zelfstandigen en het verplichten van deelname aan voorzieningen voor arbeidsongeschiktheid en pensioen. Zzp’ers zouden te goedkoop zijn om in te huren omdat zij niet verplicht een deel van hun loon opzij hoeven te zetten voor pensioen of een AOV. Hierdoor concurreren ze met werknemers en zou dit op termijn de sociale zekerheid uithollen.

De zelfstandigenaftrek in de inkomstenbelasting wordt daarom al afgebouwd. Het invoeren van de BAZ is een volgende stap. Ondernemersclub ONL uit kritiek op hoe ‘zelfstandige’ is gedefinieerd in het conceptwetsvoorstel. Dat zijn zogeheten IB-ondernemers, die voor de inkomstenbelasting ‘winst uit onderneming genieten’, en dat kunnen ook ondernemers mét personeel zijn. 'Te generiek' en 'te benauwend', vindt ONL.

Wachttijd en premiehoogte

Een terugkerend punt in de reacties is de wachttijd van een jaar. Zelfstandigen, gesteund door de Nederlandse Orde van Advocaten, pleiten massaal voor een wachttijd van twee jaar, zodat de premie omlaag kan. Veel reacties bevatten dezelfde tekst: 'De eigen risicoperiode van twee jaar kan goed, betaalbaar en tegen betere voorwaarden afgedekt worden door een Broodfonds.' Deze zin blijkt afkomstig van de Broodfondsmakers, een organisatie die helpt bij het opzetten van nieuwe broodfondsen.

Daarnaast is er veel wantrouwen richting verzekeraars. 'Helaas zijn het niet de zelfstandigen die beter worden van een verplichte AOV, maar de banken en verzekeraars', schrijft een ondernemer in de bouw uit Sneek, die al een AOV heeft. Het feit dat de verplichte verzekering door uitkeringsinstantie UWV wordt uitgevoerd, met een opt-out voor wie zich tegen ten minste dezelfde voorwaarden elders verzekert, stelt velen niet gerust. Zelfstandigen denken dat het UWV deze taak er niet bij kan hebben.

Uitzonderingen voor oudere zelfstandigen

Zestigplussers pleiten in de reacties voor een uitzondering. Onder meer voor iedereen die nog maar een jaar te gaan heeft tot pensionering, want met één jaar wachttijd komt deze groep niet meer voor uitkering in aanmerking. De heer Schokker, eigenaar van HRS Nautische en Technische Dienstverlening op Vlieland, heeft een ander idee: ‘Toetsing op eigen vermogen en draagkracht in combinatie met leeftijd en opgebouwd pensioen zou moeten bepalen in hoeverre je het nodig hebt.’ Hij geeft aan zelf 60 jaar te zijn en voldoende vermogen en pensioen te hebben opgebouwd.

Conclusie

Zelfstandigen gaan volgens het ministerie 6,5% van hun winst, met een maximum van €195 per maand, aan premie betalen. De vereniging ZZP Nederland, die ook verzekeringen aanbiedt via de eigen website, vindt het ‘een raadsel’ hoe deze premie tot stand is gekomen, aangezien de uitkering niet hoger wordt dan het minimumloon. In de private markt zou een vergelijkbare dekking tegen een veel lagere premie aangeboden kunnen worden, maximaal 3%. Het verschil zou zijn dat het ministerie rekening houdt met veel meer instroom van arbeidsongeschikten dan gebruikelijk is bij private verzekeringen.

Het wetsvoorstel biedt een opt-out: zelfstandigen mogen ook kiezen voor een verzekeraar, mits die verzekering minimaal dezelfde dekking biedt en de premie minimaal even hoog is als bij de publieke verzekering via UWV. Dit is nadelig voor jonge gezonde zzp’ers, die zich nu voor een fractie van dat bedrag kunnen verzekeren. Of zelfstandigen met voldoende vermogen, die onnodige extra kosten zien uit hoofde van solidariteit. Vergelijk aov verzekering zzp'ers.